“Утаагүй зуух” агаарын бохирдлыг 20 хувиар бууруулжээ
 

2013.11.28. 7 цаг 47 минут
Улаанбаатарын агаарын бохирдлыг бууруулахаар Монгол Улсын Засгийн газар олон төсөл хөтөлбөрүүд хэрэгжүүлж байна. Үүний нэг нь Дэлхийн банктай хамтран хэрэгжүүлж буй Цэвэр агаар сангийн “Утаагүй зуух” хөтөлбөр юм. Улаанбаатар хотын 100 гаруй айл өрх “Утаагүй зуух”-аар хангагдаад байна. Мягмар гаригт /XI.26/ Байгаль орчин ногоон хөгжлийн сайд С.Оюун, УИХ дахь Агаарын бохирдлыг бууруулах дэд хорооны дарга Л.Эрдэнэчимэг, УИХ-ын гишүүн Л.Энх-Амгалан болон Засгийн газрын тусгай сан, Цэвэр агаар сангийн захирал Д.Баасан тэргүүтэй албаныхан “Утаагүй зуух”-ны туршилт, шинжилгээний лабораторийн үйл ажиллагаатай танилцлаа. Энэхүү лаборатори нь Дулааны техник, үйлдвэрийн экологийн хүрээлэнгийн дэргэдэх лаборатори бөгөөд Цэвэр агаар сангийн хүрээнд нийлүүлэгдэж буй сайжруулсан зуухнуудыг шинжлэх, турших үүрэгтэй юм. Одоогийн байдлаар тус лабораторид шинжлүүлэхээр 10 аж ахуйн нэгжээс 15 төрлийн зуух ирүүлснээс туршилт ын дүнд шаардлага хангасан дөрвөн төрлийн зуух байгаа юм. Энэ нь Сэлэнгэ констракшны “Өлзий зуух”, Рояал Өүшн ХХК-ын “Дөл зуух”, Элмеко ХХК-ийн “Талст зуух”, Их тэнгэрийн хүч ХХК-ийн “Векас 107” зуух юм. Энэ лаборатори хамгийн бага утаа гаргадаг, түлш түлээний зарцуулалт бага, аль болох хүний эрүүл мэнд, аюулгүй байдалд зохицсон зуухыг шалгаруулах юм. Туршилтаар утаа бага гаргадаг 15 зуухыг шалгасан бөгөөд “Өлзий”, “Том дөл”, “Талст”, “Бекас-107” гэсэн зуухууд шалгарсан байна.

“Утаагүй зуух”-ны лабораторитай танилцах ажлын үеэр БОНХ-ийн сайд С.Оюун, гаарын бохирдлыг бууруулах дэд хорооны дарга Л.Эрдэнэчимэг нартай уулзаж, хийж буй ажлын талаар ярилцлаа.

БОНХ-ийн сайд С.Оюун: Агаарын бохирдлыг бууруулахад иргэн бүр хувь нэмэр оруулах ёстой.
-Гэр хорооллыг дахин төлөвлөж, орон сууцжуулахад маш олон жил болно. Тэгэхээр хамгийн ойрын хугацаанд хийх ажил бол утаа бага ялгаруулдаг зуух. Улаанбаатар хотод 200 мянга гаруй айл өрх гэр хороолол амьдарч байна. Сүүлийн хоёр жилийн хугацаанд 100 орчим мянган айлын зуухыг солиод байна. Өнгөрсөн өвөл Улаанбаатар хотын агаарын бохирдол 20 орчим хувиар буурсан байдаг. Энэ жил гэхэд Улаанбаатар хотын гэр хорооллын айл өрхүүдийн 80 орчим хувь нь “Утаагүй зуух”-тай болсон байх юм. Ингэснээр Улаанбаатар хотын агаарын бохирдол 40 орчим хувиар буурах юм. Бидний зорилго бол 40 хувиар бууруулах биш. Агаарыг бохирдолгүй болгох ёстой. Тэгэхээр айл бүхэн, хүн бүр агаарын бохирдлыг бууруулахад анхаарах ёстой. Хамгийн багадаа л гэхэд төслийн зуухаа заавар дүрмийнх нь дагуу түлж, шалнаасаа цахилгаанаар халаадаг байвал агаарын бохирдол буурах боломжтой юм.

УИХ-ын Агаарын бохирдлыг бууруулах дэд хорооны дарга Л.Эрдэнэчимэг:

-Дотоодын үйлдвэрлэгчдээ дэмжсэн хямд үнэтэй утаагүй зуухыг ашиглах бодлого барьж байна

-Нийслэлийн агаарын бохирдол урд жилүүдээсээ илүү байх төлөв ажиглагдаж байгааг мэргэжилтнүүд хэлж байна. Зарим өдрүүдэд агаарыг бохирдуулагч бодисууд байх ёстой түвшингээсээ 10-20 дахин их байна. Утааг арилгахын тулд сүүлийн гурван жилийн турш маш их хөрөнгө мөнгө хаяж, их ажлыг хийгээд байна. Зарцуулж байгаа мөнгөний ихэнх нь бол утаагүй зуух, утаа багатай түлшинд зарцуулагдаж байна. Анх утаагүй зуухнуудыг Налайхын нүүрсэн дээр туршиж байсан. Налайхын нүүрс түлэхэд бохирдол бага мөн түлш зарцуулалт 30 орчим хувиар бага байсан. Харин энэ жил Багануурын нүүрсэн дээр туршиж байна. Засгийн газраас Багануурын нүүрсийг хямдралтай үнээр борлуулж эхэлснээр иргэд Багануурын нүүрсийг ихээр түлэх болсон байна. Багануурын нүүрсний хувьд яг түлш зарцуулалтын хувьд ялгаа гарахгүй байна. Түлш хэмнэхгүй гэсэн үг. Мөн олон төрлийн шахмал түлшийг туршиж байна. Туршилтын дараа хамгийн бага утаа ялгаруулах, түлш зарцуулалт багатай нүүрс, түлшийг олох юм.

Утаагүй зуух үнийн хувьд маш боломжийн буюу 25-30 мянган төгрөгийн үнэтэй байгаа. Гэтэл зах дээр энэ төрлийн зуухыг 250-300 мянган төгрөгөөр худалдаалж байна. Зуухыг аваад цааш нь зараад байгаа хүмүүстэй хуулийн дагуу хариуцлага тооцох ёстой. Мөн дотооддоо утаагүй зуухыг үйлдвэрлэгч, засвар үйлчилгээ эрхлэх компаниудыг бий болгох, утааны түвшинг судалдаг, шинжилдэг байгууллагуудыг байгуулах шаардлага тулгарч байгаа.  

Зөвхөн Улаанбаатар хот гэлтгүй манай улсын зарим аймгийн утаа гамшгийн түвшинд очсон гэнэ. Тиймээс энэ жил Засгийн газраас аймаг бүрт 90 гаруй сая төгрөгийг зарцуулаад байгаа гэнэ. УИХ-ын гишүүн Л.Энх-Амгалан Хөвсгөл аймгийн Мөрөн хот Улаанбаатараас дутахааргүй болсныг ярьж, гарах арга замын талаар ийнхүү ярилаа.

УИХ-ын гишүүн Л.Энх-Амгалан: Мөрөн хотын утаа нийслэлээс дутахааргүй болсон

Байгаль орчин ногоон хөгжлийн сайд С.Оюун, УИХ дахь Агаарын бохирдлыг бууруулах дэд хорооны дарга Л.Эрдэнэчимэг, Хөвсгөл аймгаас сонгогдсон УИХ-ын гишүүн Л.Энх-Амгалан би “Утаагүй зуух”-ны лабораторитай танилцаад, харилцан санал солилцлоо. Аймгийн төвүүдийн утаа нийслэлээс дутахааргүй болсон. Тэр тусмаа манай Хөвсгөл аймгийн Мөрөн хот хүн амаараа улсдаа дөрөвт ордог. Одоогийн байдлаар Мөрөн хотод 10800 гаруй айл өрх амьдарч байна. “Цэвэр агаар сан”-гаас энэ жил эхний 200 айлд “Утаагүй зуух” олгохоор болсон. Гэтэл 10800 гаруй өрхөөс 200 өрхөд олгохоор бохирдол буурч байгаа эсэх нь мэдэгдэхгүй. Тиймээс нэг аймгийг тэр чигт нь “Утаагүй зуух”-аар хангаад, утаа хэрхэн буурах эсэхийг туршаад үзэх хэрэгтэй. Хэрвээ амжилтад хүрч байвал хамгийн их утаатай аймгуудаас эхлээд “Утаагүй зуух”-аар хангаад явах боломжтой юм. 

“Улаанбаатар цэвэр агаар” төслийн хүрээнд нийлүүлэгдэх зууханд тодорхой хэмжээний шалгуур тавьж, уг лабороториор шалгуулж байгаа бөгөөд дараах шаардлагыг хангасан тохиолдолд хөнгөлөлттэй үнээр ард иргэдэд нийлүүлж байгаа гэнэ.

Зууханд тавигдах шалгуур үзүүлэлт
•    Зуухны хүчин чадал: 3 kW-aac багагүй байх;
•    Нарийн тоосонцор: РМ2.5 хувьд 70 мг/мЖ
•    Нүүрстөрөгчийн дутуу исэл: 7 гр/ мДж хүртэлх.
•    Ашигт үйлийн коефициент: 70% дээш
•    Дотоод орчин: Гал асаах, мод нэмэх үед гэрт утаа болон үнэр гарахгүй байх
•    Битүүмжлэл сайн байх
•    Агаарын урсгал: Зууханд агаар орж ирэхээр тохируулгатай байх
•    Хийц, ашиглалтын хугацаа: Өргөхөд хөнгөн, хамгийн багадаа 5 жил ашиглах

Үйлдвэрлэгч/Нийлүүлэгчид тавигдах шаардлага
•    Зуух нь лабораторийн туршилтыг давсан байх;
•    4 долоо хоногт 6000 зуух үйлдвэрлэх хүчин чадалтай байх
•    Зуухандаа 2 жилийн баталгаат хугацаа өгөх
•    Хэрэглэгчдэд зуух ашиглалтын болон аюулгүй ажиллагааны заавар өгөх
•     Үйл ажиллагаа явуулах тусгай зөвшөөрөлтэй байх
“Утаагүй зуух” төсөлд дараах 15 зуух ирснээс дөрвийг нь сонгосон байна.

Б.БИЛЭГ

 

rocket stove mass heater

rocket mass heaters in a nutshell:

• heat your home with 80% to 90% less wood
• exhaust is nearly pure steam and CO2 (a little smoke at the beginning)
• the heat from one fire can last for days
• you can build one in a day and half
• folks have built them spending less than $20

the verbose details on rocket mass heaters:

This could be the cleanest and most sustainable way to heat a conventional home. Some people have reported that they heat their home with nothing more than the dead branches that fall off the trees in their yard. And they burn so clean, that a lot of sneaky people are using them illegally, in cities, without detection.
When somebody first told me about rocket mass heaters, none of it made sense. The fire burns sideways? No smoke? If a conventional wood stove is 75% efficient, doesn't that mean the most wood you could possibly save is something like 25%? How do you have a big hole right over the fire and not have the house fill with smoke? I was skeptical.
And then I saw one in action. The fire really does burn sideways. The exhaust is near room temperature - and very clean. The smoke doesn't come back up because a huge amount of air is getting sucked into the wood hole. Neat! I sat on one that had not had a fire in it for 24 hours - it was still hot!
how it works:
The sticks stand straight up. Only the bottom ends of the sticks burn. The fire burns sideways. Since the heat riser is insulated, it gets freaky hot. This causes a strong convective current. When the hot gasses hit the barrel, it gives off a lot of heat, which cools the gasses which get much smaller and easier to push around. The gasses that exit are usually just carbon dioxide and steam.
The real magic happens with the heat riser. The strong convective current is what makes the air get sucked in through the wood feed so that the fire burns sideways and the smoke doesn't come out. It is also the place where it gets so hot that all of the smoke is burned.
Here (right) is a much better image showing the mighty power of the insulated heat riser, reburning the smoke and powering the whole system.



The first picture below represents the most thorough rocket mass heater design I have ever seen. Followed by the rocket mass heater that was created from that design. These are both the products of the leaders in rocket mass heater innovation, Ernie and Erica Wisner, who have built more than 700 rocket mass heaters.

rocket mass heater vs. conventional wood stove

I've now given presentations and taught people how to make these. The question I am most often asked is: "If my current wood stove is 75% efficient, it seems the most room for improvement is about 25%. But you say you can heat a home with a tenth of the wood. Isn't that claiming that a rocket mass heater is 750% efficient? Wouldn't 100% efficient be the maximum?" There are two ways to answer this.

1) Measure the temperature and volume of the smoke leaving a conventional wood stove (very hot and a large volume) and compare that to the exhaust of a rocket mass heater (a little more than room temperature and a trickle). Far more heat stays inside with a rocket mass heater.
2) Let's do the math.

a) A rating of "75% efficient" does not account for some of the heat that goes up the chimney to remove the smoke. The testing labs will use a number of either 14% or 16% for smoke going up the chimney. So the 75% number is actually 64%. Saying 75% is allowed and sells more wood stoves.
b) The rating of 75% was the most efficient result experienced in a laboratory with experts trying to get the most efficient numbers. So while a wood stove might be able to achieve 75% efficiency in a lab, it rarely does in a home. An experienced wood stove operator will probably experience something more like 35%. Somebody using wet/green wood and shutting the dampers down a lot for a "slow burn" will probably experience something more like 5% efficiency (or less!) with a 75% efficient wood stove. Thus leaving a lot of room for improvement. Rocket mass heaters have no way to reduce the air flow for a slow, inefficient burn. An inexperienced wood burner will probably have a 90% efficient burn every time.

Another question is about creosote. In a conventional wood stove, under inefficient conditions, creosote can build up in the chimney and start a chimney fire. The "chimney" in the rocket stove is the same thing as the heat riser. The rocket stove is designed to have a controlled chimney fire every burn.


Here is Ernie talking about how replacing a conventional wood stove with a rocket mass heater and how he now uses 1/8 of the wood he used to use:

rocket mass heaters in action

When I first learned about rocket mass heaters, I desperately needed to see a video because what I was told was so .... different. There was nothing! So I now have lots of videos so people can see for themselves, the things that seem so new. This is just a few of the videos.
A short video making the rocket mass heater exhaust aspect really clear:
Trailer for the 4-DVD rocket mass heater set:
Wood Burning Stoves 2.0 - the 4-DVD set trailer from paul wheaton on Vimeo.
More about the streaming version or the physical DVDs.

---

A general tour of 12 rocket mass heaters:
This second video is a day and a half workshop on building rocket mass heaters compressed into ten minutes:
My first attempt at building a rocket mass heater without somebody to guide me. This is an attempt at a semi-portable rocket mass heater. Plus a nice burn demo.







Several people have been able to scrounge parts over several months so that the construction cost ends up near zero. Here are some of the materials you might want to look for, complete with links to be able to purchase them in case you cannot find them otherwise:

• fire brick
• sand
• clay
• duct
• 55 gallon barrel
• 55 gallon stainless steel barrel (Ooooo - fancy!)
• 30 gallon barrel
• perlite
• high temp thermometer

Here is another rocket mass heater workshop. This one is building the rocket mass heater into a greenhouse
Discussion thread at permies: greenhouse with a rocket mass heater


And this one shows the rocket mass heater barrel prep. Complete with an excellent demonstration of the rockety stuff - check out that smoke reburn!




This is my grand video on my portable rocket mass heater. This features four huge innovations: a wood frame aesthetic (a bit rough, but the trail is now blazed for better wood workers); portable (can be taken apart and put on truck in less than an hour; can be taken off of a truck and built in a little over an hour); a heat riser that goes all the way to the ground instead of sitting on bricks; the thermal mass is a collection of pea gravel and river rock (that allows air to pass through) instead of cob. This video has a lot of details of construction.

rocket mass heater podcasts

As I was designing my portable rocket mass heater innovations, I called Ernie and Erica several times. After all, they know far more than I do. After the great Earth Day success I recorded a podcast with them. Not only to have a podcast loaded with rocket mass heater / rocket stove info, but to gloat a bit about the success of my innovation:

podcast 019 - rocket mass heaters

Later, I was creating another podcast which ended up being all about heating water - mostly with a rocket stove:

podcast 098 - hot water

more on rocket mass heaters

underfloor heating and hot water with a rocket mass heater
portable rocket mass heater
underfloor heating with a rocket mass heater - plus an exhaust bypass
the original rocket stove and butt warmer thread at permies


Come on out to the alternative energy forum to talk about rocket mass heaters, rocket stoves, wood heat, heating water, and gobs more stuff.
The good artwork here is done by Daniel Van Tassell although Daniel insists that I credit Adriana Stagnaro for a collaborative effort in the permies forums.


_____________________________________________________________________________

Salvabosque stove