- Агуулгын шошго

PostHeaderIcon Морин хуурын домог

18:43 | Изменить сообщение







Морин хуурын домог - Хөхөө Намжил
Эрт урьдын цагт монголын зүүн хязгаарт “хөхөө Намжил” гэж нэгэн сайн эр байжээ. Тэр үнэхээр хосгүй сайхан дуулдаг тул хошуу нутагтаа их алдаршсан байв. Гэтэл хөхөө Намжил цэргийн албанд татагдан монголын баруун хязгаарт очжээ. Түүний сайхан дуулдагийг захирагч нь даруй мэдээд хөхөө Намжилаар ажил сургууль хийлгэхийн оронд 3 жил шахам дуу дуулуулсаар байжээ. Цэргийн  алба хааж байхдаа тэр нутгийн нэгэн сайхан гүнжтэй/хааны охин/ танилцаж гэнэ. Хөхөө намжил цэргээс халагдаж орон нутагтаа буцах болсонд амраг хайртай гүнж нь жонон хар морио бэлгэнд дурсгал болгон өгсөн юмсанжээ. Тэр жонон хар морь нь бол
Бутны үндэс булгартал
Бул чулууг бутартал     
Дэлхий чулууг дэлбэртэл
Дээлийн хаваасийг ханзартал  
Хаданд халтирдаггүй
Бутанд бүдэрдэггүй
Жигүүртэн шувуунаас дутуугүй      
Жирийн морьтой зүйрлэшгүй
Адууны дотор ганцаараа содон           
Аргамагийн шинж төгс бүрдсэн             
Аюултай  цагт нисэн дүүлж                   
Амгалан цагт алхаа гишгээгээр явдаг  
Ивээлт эзэн нь унахад    
Эзнийхээ төлөө зүтгэдэг    
Эр хүний хань болсон    
Ийм сайн морь байжээ.

Хөхөө Намжил тэр мориороо явж нутагтаа ирэхэд нь хүмүүс ихэд сонирхож түүнээс өөр морь унахгүйд нь бас гайхдаг байжээ.

Гэтэл хөхөө Намжил жонон хар мориороо үдэш нь монголын баруун хязгаарт нисэн очиж нөгөө гүнжтэйгээ уулзаад өглөө болоход зүүн хязгаарт ирж адуугаа туусаар ирдэг байжээ. 

Ингэсээр 3 жил болсон боловч түүний учрыг хүмүүс ер мэддэггүй байжээ. Хөхөө Намжилтай ойролцоо нэгэн баян айл байв. Тэр баяныд эгэл олныг үймүүлдэг эвтэн хоёрыг бусниулдаг тийм сүрхий ховч хүүхэн байжээ. Тэр ховч хүүхэн жонон хар морины эгэл бишийг эртнээс мэдэх болсон учир хөхөө Намжилд хор хөнөөл хүргэх гэж санаархдаг болов. Хөхөө Намжил үдэш явж амраг хайрт гүнжтэйгээ уулзаад тэр шөнө буцах замдаа адуугаа туусаар ирж мориныхоо хөлсийг намдаагаад үүр цайхад морио тавья хэмээн гэртээ орж амран сууж гэнэ.

Гэтэл нөгөө баяны хүүхэн морины төвөргөөн сонсож хөхөө Намжилын ирэхийг мэдээд уяан дээр сэм очвол сайхан жонон хар морь санаа муутан ирснийг танилгүй сайн эзнээ хэмээн баясаж хэнхдэг цээжээ хөндөлсүүлээд хөлстэй биеэ шилгээн газар цавчлан байж хоёр суганаасаа ид шидийн хүчтэй жигүүрээ дэрвэлзүүлж байхыг нь үзээд нөгөө ховч хүүхэн гүйн харьж үйлийнхээ хайчийг ханцуйлж ирээд жонон хар морины жигүүрийг тас хайчлаад хаяжээ. Сайхан жонон хар морь нь шидэт жигүүрээ хайчлуулснаас болж удалгүй үхэж гэнэ. Үүр цайхаар морио тавих гэж очсон чинь үнэнч нөхөр болсон сайн морь нь уяан дээрээ үхсэнийг хараад хөхөө Намжил дотор нь балартаж гашуудал харамслын гүнд оржээ.

Хөхөө Намжил нэгэн өдөр сайхан жонон хар мориныхоо толгойг дуурайлган модоор урлаж бүтээсэн толгойдоо урт иш бэхлэн үзүүр талд нь цар хийж хүлэг сайхан мориныхоо ширнээс хөндий цараа ширлэж мяндсан сайхан сүүлнээс нь авч хөвүүлж уртааш нь татаж модны давирхай түрхэж дуу гаргаад жонон хар мориныхоо янцгаах дуу алхаа гишгээ арилжаа хатирааг тэр хөгжимдөө оруулдаг болж гэнэ. Түүнээс эхлэн морин толгойтой хуур монголд үүсч гарсан домогтой.


The legend of Khukhoo Namjil

Once upon a time in the eastern region there was a most handsome man, called Khukhoo Namjil. He was an accomplished singer and was very famous in this district, but he had to join the army and left for the Western border of the country.
Upon learning that Khukhoo Namjil could sing so well his commanding officer prefered during his three year period of army service to listen to his singing rather than require him to work and soldier’s training. One day, Khukhoo Namjil was asked his commanding officer:
“So far during my service. I have never ridden a horse nor gone out. My service is an attractive life for me in some ways, but it is still somewhat lacking nevertheless. So, please let me go and look after a herd of horses again, just for a few days”
His officer said:
“It has been better for us to be entertained by your beautiful singing and it is nearly time for your release from the army anyway. But you can, for this once, if you wish, go and stay with a herd of horses for five days.”
So Khukhoo Namjil then left, and soon he came to the and of the end of a lake, where he watered his horses. And as he did so, he sang. Then a beautiful lady in  a green silk deel came out from the lake riding a beautiful black horse. She said to him:
“My parents have sent me to ask you to come with me.”
“But where shall I follow you to?” asked Khukhoo Namjil.
“You should sit behind me and close your eyes.” she said.
This he did, and when Khukhoo Namjil shut his eyes, they soon reached her ger and the girl’s parents entertained Khukhoo Namjil with great hospitallity, invited him to sing to them. Khukhoo Namjil who replied:
“Unfortunately,there is little chance of my singing to you now, because I am a horseman, and am allowed by my army officers to spend only five days with my horses.” Then they said:
“Don’t bother about that, we will send a man specially to look after your herd of horses, so you may feel at your ease and sing many sweed songs to us.”
He stayed on, and Khukhoo Namjil fell in love with the beautiful girl, and they agreed to get married.
Khukhoo Namjil told her:
“I’m only free for five days now, but I will be released from the army in a month, and then I can come and see you again.”
“Then I will ride on my black horse to meet you”, the girl replied.
When Khukhoo Namjil came back, driving his horses, his commanding officers full of praise. They said:
“The horses must have been herded by a good man, to behave like this. When anybody elselooks after them for a month or even a year, they never put on such weight, as they did with you. So Khukhoo Namjil, listen to us-we do not want you to leave the army!”
But Khukhoo Namjil wanted to be discharged is almost here. So do please let me go, my dear officers.’
This they finally agreed to and, as soon as Khukhoo Namjil left the army, he went straight away to the lake, and sat there singing, according to his previous arrangement. They girl came out of the lake, and sat there singing, according to his previous arrangement.
The girl came out of the lake, riding her black horse and they went along to her family. But Khukhoo Namjil, even though he lived very happily, had parents and a beloved wife at home and he had to go to his own country to see them.
To this the girl said:
“I’ll give you a special horse, on which you can ride to your family in one day and get back here before evening falls. But you must ride another horse. Before you reach your home, you should stop one mile from there to let your horse get its breath.” She then presented a delightful pale yellow horse to Khukhoo Namjil for the journey.
When Khukhoo Namjil came to his home district riding his new gift horse his own people were very interested in it, and were a little surprised that he had not ridden any other for the journey. Also his first wife was very astonished that Khukhoo Namjil went out to drive the horses in every night, and newer returned home to her.
Instead of driving his herd of horses into a mountain valley he flew on his pale yellow gift horse to the western boundary of Mongolia and stept in the ger of the girl in the green deel. When it grew light he rushed back to his old home letting the horse get its breath back as the girl had instructed him, and arrived, in time to drive his herd of horses back to his old home.
In this manner, he spent three years, and his own wife could not understand the reason, until Khukhoo Namjil, being a little late one day, forgot to stop to let the horse get its breath back, arriving straightaway to drive his horses. His wife, now being suspicious of him, suddenly came out of her ger and saw the gift horse, which had hearly collapsed. She went back into her ger, and quickly finding her scissors came out and cut off the horses warts, causing it to die shortly after.
At this, Khukhoo Namjil grieved very much and without food and drink for three months. At last, he made a carving of his horse’s head, tale and also a Morin Khuur on which he played and sang a melody telling of the deeds of his beloved pale yellow horse.
And so ends a legend telling how the Morin tolgoitoi khuur originated.
Transleted by D.Altangerel, from “The legend of Cuckoo Namjil”   

Khukhoo Namjilの伝説かつて東部地域の時間にKhukhoo Namjil呼ばれる最もハンサムな男が、ありました。彼は熟練した歌手であり、この地区には非常に有名だったが、彼は軍隊に参加しなければならなかったし、国の西部国境に向かった。Khukhoo Namjilが彼の歌に耳を傾けるのではなく、仕事や兵士の訓練に彼を必要とするように兵役の彼の3​​年間に非常によく彼の指揮官が好ん歌うことができること知った。ある日、 Khukhoo Namjilは彼の指揮官に尋ねた。"これまでのところ、私の使用中に。私は馬に乗っていないにも出たことがない。私のサービスは、いくつかの点で私にとっては魅力的な生活ですが、それはまだ多少それにもかかわらず、不足している。だから、 「私はほんの数日間、再び馬の群れの後に行くと見て教えてください彼の役員は言った：私たちはあなたの美しい歌で楽しまれるように、それはとにかく軍隊からご使用のリリースのほとんどの時間であるために「それは良くなっています。しかし、あなたは、ご希望があれば、一度このために、行くと5日間の馬の群れに滞在することができます。 "そうKhukhoo Namjilはその後、左、そしてすぐに彼がして、彼は彼の馬に水を湖の終わりだった。そして、彼はそのようにしたように、彼が歌った。緑色の絹deelの美しい女性は美しい黒い馬に乗って湖から出てきた。彼女は彼に言った：「私の両親は私と一緒に来てお聞きするために私を送った。 "「しかし、私はあなたがどこへ従わなければならない？ " Khukhoo Namjilに尋ねた。"あなたは私の後ろに座って目を閉じなければならない。 "と彼女は言った。この彼がやった、とKhukhoo Namjilが彼の目を閉じたとき、彼らはすぐに彼女のGERに達し、少女の両親は偉大hospitallityでKhukhoo Namjilを楽しませ、彼らに歌うために彼を招待した。 Khukhoo Namjil人は答えた：「私は騎手だ、と私の馬にのみ5日間を過ごすために私の陸軍将校で許可されていますので、残念ながらあなたに私の歌のほとんどチャンスが、今そこにある"その後、彼らは言った："我々は馬のお群れの世話をするために、特別に人を送り、そのことについて気にしないでくださいので、あなたの安心し、私たちに多くのsweed歌を歌うことがあります。 "彼は上に滞在し、 Khukhoo Namjilは美しい少女と恋に落ち、そして二人は結婚することに合意した。Khukhoo Namjilは彼女に言った：「私は今、 5日間のみ無料だけど、私は月に軍隊から解放され、その後、私が来ることができるし、再びお会いしましょう。 "「それから私はあなたを満たすために、私の黒い馬に乗る」 、女の子が答えた。Khukhoo Namjilは彼の馬、賞賛に満ち、彼の指揮の役員を駆動する、戻ってきたとき。かれらは言った。「馬は次のように動作するように、良い人で群がっされている必要があります。誰もが、月、あるいは年のためにそれらの後elselooksとき、彼らはあなたと同じように、彼らは、そのような重量に置くことはありません。そうKhukhoo Namjilは、耳を傾ける米国我々はあなたが軍を離れたくない！ "しかしKhukhoo Namjilはほとんどここにある排出されると思った。だから、私の愛する役員、私が行かせて下さいます。 'これは、彼らは最終的に、すぐKhukhoo Namjil軍を去ったように、彼はすぐに湖に行って、歌ってそこに座って、彼の前の構成によれば、合意したと。彼ら少女は湖から出てきたし、彼の前の配置に応じて、歌ってそこに座っていた。少女は黒い馬に乗って、湖から出てきたし、彼らは彼女の家族に一緒に行きました。しかしKhukhoo Namjilは、彼は非常に幸せに暮らしましたにも関わらず、自宅で両親と最愛の妻を持っていたし、彼はそれらを見て、自分の国に行かなければならなかった。これに少女は言った：「私はあなたが一日であなたの家族に乗ると夕方が落ちる前に、ここに戻って取得することができ、その上にあなたの特別な馬を与えるでしょう。しかし、あなたは別の馬に乗る必要があります。あなたの家に到達する前に、あなたはあなたの馬が息を取得できるように、そこから1マイルを停止する必要があります。 "彼女は、その後の旅のためKhukhoo Namjilに楽しい、淡黄色の馬を発表した。Khukhoo Namjilは彼の新しい贈り物の馬に乗って彼の故郷の街に来たときに彼自身の人々はそれに非常に興味を持っていた、と彼は旅のために、他に乗っていなかったことを少し驚きました。また、彼の最初の妻はKhukhoo Namjil毎晩で馬を駆動するために出て、新しい彼女に家に戻ったことは非常に驚いた。代わりに、山の谷に馬の彼の群れを駆動する彼は、モンゴル西部の境界と緑deel女の子のGERにおけるsteptに彼の淡黄色のギフト馬に飛んだ。それは光の増加となりましたとき、彼は女の子が彼を指示したとして、馬がその息を取り戻すせる彼の昔の家に戻って急いで、バック彼の古い家に馬の彼の群れを駆動するために時間内に、到着した。このように、彼は3年間過ごした、と彼自身の妻は少し遅れて1日で、 Khukhoo Namjilまで、その理由を理解することができませんでした、馬が戻って、その息を入手するために停止するのを忘れて、自分の馬を駆動するためにすぐに到着。今、彼の不審なもの、彼の妻は、突然彼女のGERから出てきたとhearly崩壊していた贈り物の馬を見た。彼女が戻って彼女GERに入り、すぐに彼女のハサミが出てきたし、それは直後に死ぬことを引き起こして、馬のいぼを遮断見つける。この時点で、 Khukhoo Namjilは非常に多くの、食品なしでの悲しみと3ヶ月間飲んでいます。ついに、彼は彼が演奏し、彼の最愛の淡黄色の馬の行為のメロディ占いを歌っている彼の馬の頭、物語もモリン琴の彫刻を作った。だからモリンtolgoitoi琴を発信する方法言っ凡例を終了します。「カッコウNamjilの伝説」から、 D.AltangerelでTransleted

Морин хуурын домог - Сүхийн цагаан унага
Анх японд ирэхэд танилцсан нэгэн хуурай ах минь байдаг. Сэтгүүлч мэргэжилтэй болохоороо их уншдаг, Шиба Рёотарогийн бүтээлүүд тэр дундаа Монголын талаар бичсэн судалгааны бүтээлүүдийг нь уншдаг, аав нь тал нутагт очиж морь унах мөрөөдөлтэй байсан зэрэг Монголыг их сонирхогч энэхүү хүнтэй санаандгүй  таарч танилцсандаа олзуурхаж явдгийм. Тэр хүн анх танилцаад шууд л "Сүүхо, Сүүхо, Цагаан унага, Морин хуур" гэж хэлж байсан нь сэтгэлд үлдэж, сонирхон явсаар олж уншиж билээ. Яагаад тэр япон хүн монгол морины домгийг мэдээд байж вэ гэсэн, бага сургуулийн сурах бичигт орсон зохиол юм билээ. Уншаад үзвэл Хөхөө Намжилын үлгэртэй төстэй энэхүү үлгэр нь Шилийн голоор (одоогийн ӨМӨЗО-ны нэгэн аймаг, хойд талаараа Монгол улсын Дорнод аймагтай хиллэнэ) нутаглах нүүдэлчин Монгол түмний хүүрнэж ирсэн үлгэр юм билээ л. Алдсан нь оносноосоо их тул Монголчлон буулгах аймшиггүй зориг гаргасан намайг өршөөж засч залруулахыг хичээнгүйлэн хүсье. Билигээ. http://biligee-s.blogspot.com/2011/02/blog-post_20.html

Сүхийн цагаан унага

Хятадын хойд биед Монголын энгүй их тал үргэлжилж, тэнд амьдран суугч ард түмэн эртнээс нааш хонь, үхэр, адуу маллан иржээ. Тэрхүү монгол нутагт морин толгой хуур* хэмээх хөгжим байдаг юм. Дээд бие нь морины толгойн хэлбэртэй тул ийнхүү нэрийджээ. Тэгвэл энэ хөгжим яаж бий болсон юм болоо? Энэ талаар ийм нэгэн домог бий.



Эртээ урьд цагт , Монголын тал хээр нутагт Сүх гэгч ядуу хоньчин хүү насан өндөр эмээтэйгээ хоёулхнаа амьдран байжээ. Сүх том хүнээс дутуугүй ажилсаг тусч нэгэн. Өглөө болгон эрт босч, эмээдээ унд бэлдэхэд нь тусална. Тэгээд хориодхон хонио туусаар өргөн их тал руу бэлчээрлүүлэхээр гардаг байлаа. Сүх бас их сайхан дуулдаг тул бусад хоньчид их л гуйж дуулуулдаг байлаа. Түүний цээл сайхан дуу хоолой тал нутгаар цуурайтан, холын холд тархдаг байлаа.

Нэгэн өдөр, нар уулын цаагуур шингэж, эргэн тойрон харанхуй болчихоод байхад Сүх харьж ирэхгүй л байв. Өндөр наст эмээ нь санаа зовж, ойр саахалт айлынхан нь чих тавин сууж ажухуй. Бүгдийн санаа зовж тэсгэл алдрахын цагт Сүх, юу ч юм нэгэн цагаан зүйл тэвэрсээр гүйж ирэв ээ. Бүгд түүнийг бүчээд автал түүний тэвэрт дөнгөж төрсөн цагаан унага байлаа.  “Харьж ирэх замд хөсөр хэвтэх унага оллоо. Эргэн тойрныг нь ажтал эзэн ч эх нь ч байхгүй, орхичихвол шөнө чонын хоол болчих байх гээд дагуулаад ирлээ” хэмээн хэвлүүүхэн инээсээр ярилаа.

Өдөр хоног ээлжилсээр, Сүх сэтгэл зүрхнээсээ арчилж тордсоны хүчинд цагаан унага цасан цагаан биетэй, хэний ч нүдийг булаам эрмэг хүлэг болон өсчээ. Сүх ч энэхүү мориндоо юунаас ч илүү хайртай байв.  Нэгэн шөнө, унтаж байсан Сүхийг морины тургих, хоньд майлалдах чимээ сэрээлээ. Сүх үсэрч босоод гэрээс гарч хоттой хонь руугаа яарвал, нэгэн том чоно хонь руу дайран алдаж байлаа. Харин цагаан морь нь чонын урдуур хөндөлсөн хонин сүргээ хамгаалан байв. Сүх чоныг хөөж явуулан, морин дээрээ очиход чонотой тулалдсаны илрэл бүх л бие нь усан хулгана болтлоо хөлсөндөө норсон байлаа. Сүх мориныхоо хөлсийг арчин дүүдээ хэлэх мэт “Их сайн хань хүлэг минь. Үнэхээр их баярлалаа.” гэжээ.

Цаг хугацаа нисэх мэт л өнгөрнө. Нэгэн хавар хээр талаар тэр нутгийн засаг ноён морины уралдаан зарласан тухай зар цуурайтав аа. Хэрэв уралдаанд түрүүлбэл ноёны гүнжтэй гэрлүүлэх болзол тавьжээ. Энэ тухай сонсоод Сүхийн найзууд  “Заавал цагаан морио унаад уралдаад үз” хэмээн ятгана. Тийнхүү Сүх голын хайрт цагаан морио унаад өргөн их талыг туулан уралдаанд оролцохоор мордвой. Наадмын газар наадамчин олон дүүрэн. Асар дотор ноёнтон суудалдаа тухласан байв. Уралдаан ч эхэллээ, газар бүрээс цугласан залуус нэгэн зэрэг ташууруудаа буулгалаа. Хурдан хүлгүүд нисэх мэт давхилдаж, тэдгээрийн түрүүнд Сүхийн цагаан морь хурдална. “Цагаан морь түрүүллээ. Эзнийг нь дагуулаад ир.”гэж ноён хашгирлаа. Гэвч дагуулж ирсэн залуу нь ядуу малчин байлаа. Ноён уралдаанд түрүүлсэн хүнийг өөрийн охинтой гэрлүүлж, хүргэнээ болгоно гэсэн амлалтаа мартсан мэт өгүүлсэн нь:
“Чамд гурван мөнгөн зоос өгье, морио энд орхиод харьж үз.” гэж хэллээ.
Сүх хүү дүрсхийн уурлаж:
“Би уралдаанд оролцох гэж ирснээс биш морио зарах гэж ирээгүй.” гэв.
“Юу гэлээ гэнээ. Нэг муу хоньчин байж миний өөдөөс цор цор хийлээ гэнээ. Алив энийг бариад ав.” хэмээн ноёнтныг хэлмэгц зарц нар нь ухасхийлдэв. Сүх олон хүнд зодуулан унаж, ноён цагаан морийг хөтлөн баяр хөөртэй харилаа. Сүх анд нөхдийн тусламжаар арайхийн гэртээ харьжээ.

Сүхийн шарх болсон биеийг эмээ нь асран сувилсны ачинд хэдэн өдөрт тэнхэрлээ. Шарх нь эдгэрсэн ч, цагаан морио алдсан гуниг харамсал нь эдгэсэнгүй ээ. Цагаан морь минь яаж байгаа бол гэж л бодсоор байлаа.

Гайхамшигт морийг гартаа оруулж авсан ноёнтоны сэтгэл хангалуун байлаа. Цагаан морийг бусдад гайхуулах гэхээс тэсэхээ байж нэгэн өдөр их найр зарлаж олон зочдыг цуглуулав. Ид найрын дундуур ноён цагаан морио унаж олонд үзүүлэх болж зарц нар морийг хөтлөн ирэв. Ноёнтон моринд мордох агшинд цагаан морь булгин бусгаж, ноён газар харуулдан уналаа. Цагаан морь ноёны гараас цулбуураа алдуулан, шуугилдах олны олны дундаас салхи мэт цойлон гарлаа.  Ноён газраас өндөсхийн чангаар хашгирлаа: “Хурдхан бариад ав! Барьж чадахгүй бол харваад ал!” Зарц нар нумаа эвшээлгэн нэгэн зэрэг сум тавилаа. Сум исгэрэн нисч цагаан морины нуруунд туссан ч давхисаар л байлаа.
Тэрхүү орой нь Сүх унтахаар завдаж байтал гэнэт гадаа чимээ гарлаа. “Хэн бэ?”гэсэн ч хариу үгүй таг таг хийн морины туурайн чимээ гарлаа. Байдлыг ажихаар гарсан эмээ нь ”Цагаан морь, манай цагаан морь байна” хэмээн хашгирлаа. Сүх ухасхийн гарч ирээд ажваас үнэхээр цагаан морь ирээд зогсож байсан ч биед нь хэд хэдэн сум зоолттой, хөлс нь бөн бөн дусалж байв. Залуу морь хүнд шарх олсон ч давхин давхисаар голын хайрт Сүх дээрээ хүрч ирсэн нь тэр байлаа. Сүх шүд зуун гунигаа тэвчиж морины бие дэх сумыг сугалахад шархнаас нь цус асгарч байлаа. “Цагаан морь минь, миний цагаан морь битгий үхээч дээ” Гэвч морь улам сульдан, амьсгаа нь суларсаар нүдний нь гал бөхөж байв. Маргааш нь цагаан морь үхчихвээ.

Гуниг зовлонгоосоо болж Сүх олон хоног унтсангүй. Нэгэн орой арайхийж зүүрмэглэх зүүдэндээ Сүх цагаан морио үзлээ. Морио зөөлөн илбэхэд “Ингэж битгий гунигла даа. Тэрний оронд миний арьс үс, яс шөрмөсөөр хөгжим урлаарай. Тэгвэл би үргэлж чиний хажууд байж тайвшруулж байх болно.”гэж хэллээ. Сүх зүүднээсээ сэрмэгц цагаан мориныхоо заасан ёсоор арьс үс, яс шөрмөсөөр хөгжим урлаж эхэллээ. 

Сүх хөгжмөө урлаж дууслаа. Тэр нь Морин хуур болой. Сүх хааш одсон ч морин хуураа авч явна. Хуураа татахад л Сүх цагаан мориндоо мордоод тал нутгаар давхиулах баяр баяслыг дурсаж, өөрийнхөө хажууд цагаан морь байгаа мэтээр сэтгэж байлаа. Тэр цагт хуурын аялгуу уянгалан цангинаж, сонсож буй хүний зүрх сэтгэлийг хөндөх ажээ.

Ийнхүү Сүхийн бүтээсэн морин хуур Монголын их өргөн талаар дэлгэрэн тархжээ. Малчид үдшийн бүрийд цуглаж, хуурын тансаг аялгуунд уярч, нэгэн өдрийн алжаалаа тайлах ажгуу.

* 馬頭琴 - морин толгой хуур хэмээн толь бичигт катаканагаар бичсэнийг тэр чигээр нь буулгав.

Suho’s White Horse: A Mongolian Legend is the retelling of one of the legends that explains the origins of Mongolia’s national musical instrument, the morin khuur, or horse hair fiddle, which always has a carved horse’s head at the top of its pegbox.

Suho, a young Mongolian shepherd boy, rescues and rears a white foal. A few years later he is persuaded to enter a horse-race with the governor’s daughter’s hand in marriage as the prize. With his beautiful white horse, of course Suho wins the race – but when the governor finds out that Suho is a shepherd he not only goes back on his word, but has his soldiers beat Suho up and steals the horse.

Suho manages to get home and is nursed back to health. Meanwhile, the white horse escapes. Incensed, the governor orders his men to catch the white horse – and if they can’t catch it, to kill it. The white horse does manage to return to Suho but is so badly injured that it dies. Suho is heartbroken but the horse comes to him in a dream and tells him to use different parts of his body to create a musical instrument – and so the morin khuur is born.
- See more at: http://www.papertigers.org/wordpress/books-at-bedtime-suhos-white-horse-a-mongolian-legend
a

Related Posts by Categories



Ярлыки:
Подписаться на: Комментарии к сообщению (Atom)

- Архив

____ Их үзсэн ____

- Миний тухай

Моя фотография
Jamts Dash
Просмотреть профиль

www.twitter.com/DJamts

- Харилцах талбар

Bolor dictionary eng-mon-deut


Your IP address

IP

Зохион бүтээгч- хөгжүүлэгч Д.Жамц загварыг бүтээв. Улаанбаатар. 2011он. Утас:976-99013026. И-мэйл:d.jamts@yahoo.com