http://eagle.mn
Г.Сонинбаяр   2017-03-30

Тэтгэвэртээ суусан япон өвгөн эх орондоо байхгүй, хэн ч хийж байгаагүй цоо шинэ бизнес эрхлэх “галзуу санаа” эрэлхийлсээр багагүй хугацаа үджээ. Нэг өдөр тэднийхтэй ойрхон амьдардаг монгол бүсгүй өвгөнд нутгийнхаа ноолууран хөнжлийг худалдан авахыг санал болгосон нь түүний өнөөх эрлийн үзүүрийг хөх тэнгэрийн орон руу чиглүүлжээ. Монгол бүсгүйн хувьд настай хүнд монгол ямааны ноолууран хөнжил дулаахан гэж бодсон хэрэг биз. Харин Үмеда Ёшимичи гуайн хувьд шал өөр санаа толгойд нь гялсхийн орж ирсэн байна. Ингээд Монголын тухай сонирхож эхэлж. Ялангуяа 100 хувь байгалийн гаралтай, цэвэр ноосон хивс сонирхлыг нь татжээ. Ноолууран хөнжил бэлэглэсэн монгол бүсгүйгээс монгол хивс, хивсний үйлдвэрүүдийн талаар нэлээд сайн мэдээлэл олж авчээ. Ингээд Монголд хоёр хивсний үйлдвэр байдгийг мэдэж аваад утасдсан байна. “Эрдэнэт хивс” үйлдвэр түүнд маш хурдан хариу өгсөн гэнэ. Бүр өвгөнийг Монголд хүрээд ир гэжээ. 2007 оны есдүгээр сард Үмеда Ёшимичи гуай Монголд ирж “Эрдэнэт хивс” үйлдвэртэй танилцжээ. Социализмын үед баригдсан уг үйлдвэрийн тоног төхөөрөмж нь нэлээд хуучирсан нь түүнд шууд мэдрэгдэж. Мөн үйлдвэрийн доторхи хэсэг маш замбараагүй, энд тэнд юмнууд хөглөрсөн, ажиллахад тийм ч таатай орчин биш санагдсан байна. Тухайн үед “Энэ доторхийг нэлээд янзалж, эмхэлж цэгцэлж байж сайн бүтээгдэхүүн гарна даа” гэж япон өвгөн бодсон гэдэг. Гадны хүний нүдээр харчихаад л, за энэ бүтэхгүй юм байна гээд буцчихад амархан байх. Үмеда Ёшимичи гуайн хувьд тэгсэнгүй. Энэ бүгдийг хэлж өгөөд, доторхи эмх цэгц, ажлын нарийн зохион байгуулалтын тал дээр зөвлөгөө өгч, ажилчдыг сургаж эхэлбэл бүтээгдэхүүний чанар сайжрах нь гарцаагүй гэж бодож, үүнийгээ үйлдвэрийнхэнд хэлжээ.

 Бизнес гэсний учир нь тэрээр тэтгэвэртээ гарсны дараа хайж эрэлхийлж байсан санаагаа Монголоос олж, өнгөрсөн хугацаанд түүнээ ажил хэрэг болгож чаджээ.

Ингэж л Үмеда Ёшимичи гуайн шинэ бизнес эхэлж. Бизнес гэсний учир нь тэрээр тэтгэвэртээ гарсны дараа хайж эрэлхийлж байсан санаагаа Монголоос олж, өнгөрсөн хугацаанд түүнээ ажил хэрэг болгож чаджээ. Японы Гифү мужид аж төрдөг энэ эрхэм монгол хивсийг эх орондоо танилцуулж, орон даяар борлуулдаг болжээ. Одоо тэрээр “Вай Э” компанийн захирлаар ажиллаж буй. Зуун наяад жилийн түүхтэй эртний япон гэр бүлийн 18 дахь үеийг өв залгамжлан яваа Үмеда Ёшимичи гуай өөрийн гэр орон, ажлын байраа монгол хивсээр чимэглэх дуртай гэнэ. Тэднийх маш саруулхан, том, дундаа япон уламжлалт цэцэрлэгтэй. Гэрийнх нь өрөө болгонд хивс дэвсээтэй. Монгол хивсийг зочдод үзүүлэх салон гэлтэй. Өвгөний ажлын өрөө нь гэртээ байрладаг юм байна. Тэрээр өөрийн удирдлага дороо нэг л хүн ажилуулдаг. Гэвч нэр хүнд бүхий их дэлгүүр, томоохон хивсний сүлжээ дэлгүүр зэрэг 100-гаад газарт Монголын “Эрдэнэт” хивсийг борлуулж, жилдээ 700 сая төгрөгийн ашиг олдог ажээ. Ийнхүү жирийн нэгэн япон өвгөн монгол хивсийг дэлхийн төвшинд, чанарын дээд үзүүлэлтэд хүргэхийн төлөө сүүлийн арван жил зүтгэн, басхүү Япон хэрэглэгчдэд танилцуулан сурталчилж явна. Үмеда Ёшимичи гуай бага залуугаасаа Америкт шинэ бизнесийн арга барилаас суралцаж, эрүүл мэндийн хүнсний бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж байсан туршлагатай. Уг бүтээгдэхүүн нь одоо ч түүний нэрийн патентаар зарагдаж байдаг ажээ. Мөн Америк, Англи, Франц зэрэг гадаадын олон оронд гольфийн газар ажилуулж байгаад тэтгэвэртээ суусан нэгэн. Япон хүний чин сэтгэл, нягт нямбай чанар бүтээгдэхүүний чанарт хэрхэн нөлөөлдгийн амьд жишээ гэвэл түүнийг л хэлнэ.

Япон чанар гэдэг япон хүний чин сэтгэл, гарын ур дүй, нягт нямбай чанар, гайхалтай технологиор бүрдэн цогцолсон байдаг. Гадны бүтээгдэхүүн Японд амжилттай борлогдож, зах зээлд нь өрсөлдөхүйц хэмжээнд байвал дэлхийн төвшинд хүрлээ гэх нь ч бий. Үнэхээр тийм. Тэгэхээр монгол хивс Японд асар их эрэлттэй, борлуулалт сайн байна гэдэг чанар, ур хийцээрээ дэлхийн төвшинд хүрсэн гэсэн үг. “Аливаа бүтээгдэхүүнийг их хэмжээгээр үйлдвэрлэж, зарж борлуулахын төлөө улайрвал чанарт муугаар нөлөөлдөг. Урт хугацааны туршид бизнесийг үргэлжлүүлэхийн тулд чанарыг улам сайжруулж, нэг л сайн бүтээгдэхүүн хийчихвэл хэрэглэгч дахин дахин авна. Үйлдвэрлэгч хүн хэрэглэгчээ юун түрүүнд хаан гэж бодож явах ёстой. Мөн ажилчидтайгаа нэгэн ам бүл болж хамтын гар, сэтгэл нийлсэн хүчээр л чанартай бүтээгдэхүүн гаргана. Мэдээж цаг хугацаа орно. Гэсэн ч хэзээ ч шантрахгүй бол заавал үр дүн гарна. Тэвчээр хэрэгтэй”  хэмээн Үмеда Ёшимичи гуай хэлэх дуртай. Бидний ярилцлага ч энэ тухай яриагаар эхлэв.

-Та арван жилийн турш “Эрдэнэт хивс” үйлдвэрт очиж, ажилчдыг нь сургаж, чанарыг нь сайжруулах тал дээр их олон зүйлийг хийжээ. Таны хүчин зүтгэлээр өнөөдөр Японы зах зээл дээр дэлхийд өрсөлдөхүйц чанар бүхий монгол хивс борлогдож, хэрэглэгчийн тоо нэмэгдсээр байгаа юм байна. Ингэж хэрэглэгчдийн таашаалыг хүлээхийн тулд хивсний үс ноос наалдах хэмжээг бууруулах технологи нэвтрүүлсэн гэж сонссон. Энэ тухайгаа тодруулна уу?

-Энэ хамгийн хэцүү асуудал байсан. Юун түрүүнд 100-гаад ажилчдыг цуглуулаад нэг нэг цаас тарааж өгсөн. Өнөөдөр чанартай хивс хийхэд хамгийн тулгамдаж буй гурван асуудлыг бичнэ үү гэсэн. Нийт хариултын 95 хувиас илүү нь үс, ноос их унаж, хувцсанд наалддаг гэсэн байв. Үйлдвэрлэгчид нь өөрсдөө ингэж сайн мэдэж байгаа бол шийдэхэд тийм хэцүү асуудал биш гэж би бодсон. Хивснээс унах үс, ноосыг хэр зэрэг хэмжээтэй багасгавал хэрэглэгчдэд тааламжтай байх вэ гэдгийг тодорхой хэлэх хэрэгтэй болсон. Баримжаагаар бус, яг таг хэмжээг нь тооцоолж хэлэх хэрэгтэй. Янз бүрийн арга бодлоо. Тэгээд гэрийн тоос сорогчоор хэчнээн минутад хэдэн грамм үс, ноос сорогдсон бэ гэдгийг шалгасан. Тэр хэмжээнд хүртэл унах үс, ноосны хэмжээг багасга гэж би хэлсэн. Тэгвэл хэрэглэгч дуртайяа авна гэлээ. Эхлээд Японд цөөхөн хивс нийлүүлэх тул юун түрүүнд унах үс, ноосыг багасгая гэсэн. Цаг хугацаа их орох тусам үнэ өртөг ихэснэ. Гэхдээ чанар нэгдүгээрт учраас яаж ийгээд үүнд арга хэмжээ ав гэлээ. Тэгээд удалгүй үйлдвэрийн захирал Уламбаяр Бельги улсаас шинэ төхөөрөмж авчирч суурилуулсан. Би тэдэнд өндөр хүчин чадалтай сордог машинаар нэг удаа соруулаад орхих бус Япон руу гаргах учраас дахиад нэг соруулах хэрэгтэй. Ингээд гараар дахин нэг цэвэрлэж, шалгаж, эцсийн бүтээгдэхүүн бэлэн болгох ёстой гэсэн шаардлага тавьсан юм. Мэдээж цаг хугацаа, үнэ өртөг их гарна. Гэхдээ үүний үр дүн одоо үнэхээр гарч байгаа юм.

-Монгол хивсийг япончууд үнэхээр их таашаадаг болсон шүү?

-Одоо монгол хивсийг Японд 100-гаад дэлгүүр, хоршоонд борлуулж байна. Хивснээс үс, ноос унаж, хувцсанд наалдаж байна гэсэн гомдол ул мөргүй арилсан нь дэлхийд өрсөлдөхүйц чанарын өндөр төвшинд хүрч буйн илрэл юм. Мэдээж Японд бусад олон орны хивсийг нарийн шалгуураар импортолж авчраад зарж байгаа. Томоохон сүлжээ дэлгүүрүүдэд зарж байна. Хэрэглэгчид гараараа барьж, илж үзэж байж авдаг. Тэд монгол ноосон хивсний дулаан, зөөлөн чанарыг гайхан биширч байна. Монгол орны тухай мэдэхгүй ч хивсийг нь авч хэрэглээд сайныг нь мэдрэхээр дахиад авч байгаа хүн ч олон байна. Үнийн хувьд ч гэсэн харьцангуй хямд зарахыг боддог. Энд зарж байгаа полиутран хивсний үнэтэй дүйцэхүйц үнээр зарж байгаа болохоор хэрэглэгч байгалийн 100  хувь ноосон хивсийг л сонгох нь мэдээж шүү дээ. Үнэ өртгөө багасгахын тулд гэрээ ажлын өрөө болгоод Ямада Шёозоүтай л хоёулханаа ажиллаж байна. Бас маркетинг, сурталчилгаа хийдэггүй. Чанартай сайн бүтээгдэхүүнийг харьцангуй боломжийн үнээр зарахад л өөрөө тэр нь сурталчилгаа болдог. Нагояагийн боомтоос авчраад шууд Гифү мужид байдаг агуулахад хадгалуулаад дэлгүүрүүдэд тараадаг. Зардал аль болох бага гаргаж, бүтээгдэхүүнийхээ чанарт илүү анхаардаг юм. Хивс болгоныг би нэг бүрчлэн шалгах хэрэггүй, сэтгэл амар шууд Японы дэлгүүрүүдэд тараагдаж байвал монгол хивс дэлхийн төвшинд хүрсэн байна гэж үзэж болно. Заримдаа сэтгэл зовох асуудал гарч ирдэг л дээ. Үе үе шалгахгүй бол болохгүй нөхцөл байдал ч гарч ирдэг. Сүүлийн үед бол шууд захиалсан хэрэглэгчдийн гар дээр очиход сэтгэл зовохооргүй болсон.

-Та хивсний үс, ноос унах хэмжээг багасгахад их хувь нэмэр оруулжээ. Өөр ямар асуудлыг шийдэхэд тусалсан бэ?

-Хивсний чанарын асуудлын 90 хувь нь энэхүү үс, ноос унах явдал байсан. Үлдсэн арван хувь нь ажилчдын ажилдаа хандах нягт нямбай чанар, зүтгэл, сэтгэл зүй байсан юм. Бэлэн болсон хивсийг хайш яайш, хайнга нэг өнцгийг нөгөө өнцөгтэй нь ян тан нийлүүлж, сул ч биш чанга ч биш хуйлж, эвхэнэ гэдэг бол маш чухал асуудал байсан юм. Үүнийг хэд хэдэн удаа ахин дахин сануулсаар, зассаар ирсэн юм. Ажиллаж байгаа хүн жаахан л сэтгэл зүрхээ зориулчихвал тийм хэцүү хүнд асуудал биш. Анх буруу эвхэж, хуйлснаас болоод хивсний хэлбэр дүрс алдагдаж, гомдол нэлээд ирдэг байсан. Бас хивсний ирмэгний захын оёдол янз янз байдаг байсан. Нэг хэсэгтээ бөөгнөрч, давхарласан, нэг хэсэгтээ хайш яайш тарамдсан гээд л. Ийм ижил биш оёдолтой байх нь үзэмжинд муугаар нөлөөлж байсан. Тухайн хийж байгаа хүнийхээ сэтгэл зүйтэй холбоотой байх л даа. Эдгээр доголдол, гологдолтой бүтээгдэхүүнийг засахад мөнгө хэрэггүй, гагцхүү хийж байгаа үйлдвэрлэгч хүний сэтгэл зүйг засах ёстой. Тэдэнд сайн хэлж, ойлгуулж, засч өгөх ёстой. Тиймээс л жил бүр хоёроос гурван удаа үйлдвэр дээр очиж, бүх ажилчдад Японы хэрэглэгчид ийм ийм гомдол хэлсээн гэж бүх гологдол, гарсан доголдлыг зураг хөрөгтэй нь үзүүлж, харуулаад цаашдаа юу юу анхаарахыг хэлж өгсөөр 10 жил болжээ. Би өөрийгөө зөвхөн хивс нийлүүлэгч гэж боддогүй. Нэг хөл минь “Эрдэнэт хивс” үйлдвэрт, нөгөө хөл минь Японд байдаг. Өөрийгөө энэ хоёр улсыг холбогч гүүр гэж боддог.

-Бельги улс үйлдвэрийн нэхмэл хивсээрээ хамгийн алдартай. Перс, Турк гээд хивсний үйлдвэрлэлээр тэргүүлдэг том гүрнүүд байна. Монголын “Эрдэнэт” хивс дэлхийн зах зээл дээр аль төвшинд байгаа гэж та бодож байна вэ?

-Хэр зэрэг дэлхийн зах зээлд экспортлогдож, гаргаж байгааг яг нарийн мэдэхгүй байна. Японд дэлхийн олон орны хивс зарагдаж байна. Түүнээс монгол хивс химийн ямар ч хольц, будаггүй, байгалийн 100 хувийн ноосоор хийсэн цор ганц бүтээгдэхүүн гэдгээрээ алдартай болж байгаа. Нарийн ширхэгтэй ноосон утсаар нэхсэн хивс маш өндөр төвшний гэж тооцогддог. Нейлон утсыг нарийхан болгоход амар. Ноосон утсыг бол жаахан хэцүү байдаг. Улам илүү чанар нь дээшилнэ гэдэгт би үргэлж итгэж явдаг.

-Монгол хивсийг яавал илүү өндөр чанартай болгож дэлхийн төвшинд хүрнэ гэж боддог вэ?

-Өнөө үе цахим худалдааны эрин зуун гэж хэлэхэд буруудахгүй болжээ. Монголоос хивс авчраад шууд хэрэглэгчдэд хүрч, таалагдан, ямар ч гомдол гарахгүйгээр сэтгэл амар олон жилийн турш хэрэглэх болсон цагт монгол хивс дэлхийн төвшинд хүрчээ гэж хэлж болно. Чанарын маш өндөр төвшин, баталгааг шаарддаг япончуудад монгол хивс хүлээн зөвшөөрөгдвөл дэлхийн төвшинд ойртлоо гэсэн үг. Одоо бол голдуу гадны орноос орж ирсэн импортын хивснүүдийг Япон талаас заавал нэг бүрчлэн дэлгэж үзэн шалгаж, дахиад хуйлж, дэлгүүр рүү зөөж байна. Ийм зардал, шат дамжлага гаргахгүйгээр шууд дэлгүүр рүү ачигдаж байвал чанарын өндөр баталгаатай байна гэсэн үг. Харин одоогийн байдлаар бол үе үе гомдол гардаг. Гологдол бүтээгдэхүүн гарч, эргүүлж өөрсдийн зардлаараа хүлээн авч, дахин шинийг явуулахаас аргагүй байдал хааяа гардаг. Тиймээс л бэлэн болсон бүтээгдэхүүнийг чанарын өндөр төвшинд, маш сайн шалгаж байж, экспортолбол дэлхийн зах зээл ойрхон байна.

-Монгол хивс авч хэрэглэж байгаа япон хүмүүс хэрхэн үнэлж, танд юу гэж хэлж байна вэ?

-Монголын талаархи ойлголт муутай хүн зөндөө байдаг. Сүмогоос цааш мэдэхээ байчихдаг л даа. Монгол хүн ямар хэлээр ярьдаг юм бэ гээд л асуудаг. Би ч гэсэн 10 жилийн өмнө Орос, Хятад хоёрын дундахь социалист гүрэн л гэхээс цаашгүй ойлголттой байсан. Харин өөрийн нүдээр хараад, ийм өнгөцхөн мэдлэгтэй явж байсандаа ичсэн. Орос, англиар чөлөөтэй ярьдаг хүн олон байсанд нь үнэхээр гайхсан. Хивс хэрэглэж байгаа хүмүүс монгол хивс гэдэг чинь ийм сайхан эд байсан юм уу гээд уулга алдсан нь ч бий. Тэгээд үнэ нь ч гэсэн боломжийн гэдэгт их тааламжтай байдаг. Перс, Иран зэрэг Газар дундын тэнгисийн орнуудаас ирж буй гар нэхмэлийн хивс Японд маш үнэтэй. Түүнээс хоёр, гурав дахин хямд үнээр цэвэр ноосон хивс авсан нь хамаагүй дээр гэж үзэж байгаа хэрэглэгч олон байна. Тиймээс тэр брэндийн загвар, хээтэй ойрхон, төстэй хивс сүүлийн үед хийж байгаа. Хямд төсөр материалтай учир хямдхан зарж байгаа гэсэн үг биш. Хэрэглэгчид худалдан авахад боломжийн үнэ гэсэн үг юм. Дунд зэргийн хэмжээтэй хивсийг одоо 50 мянган иенээр зарж байна. Нэг авчихвал 20-иос ч илүү жил хэрэглэнэ шүү дээ.

-Монгол ноосон хивс чийглэг уур амьсгалтай арлын улсад хэр зохистой, амьдрал ахуйд нь хэр нийцдэг вэ?

-Маш сайн зохицдог. Дөрвөн улирлын турш энэ хивснүүдийг би гэртээ дэвсч байна. Зун чийг маш сайн татаж авдаг. Гэр чийг даагаад байхгүй болно. Нартай сайхан өдөр сард нэгээс хоёр удаа гаргаж дэлгэж тавьдаг. Тэгээд л үс нь сайхан босоод ирдэг. Зуны халуун өдрүүдэд агааржуулагч хэрэглэнэ. Хүйтэн агаарыг энэ хивс шингээж аваад дороос сэрүүцүүлдэг. Үнэрийн хувьд бол хэрэглэх явцад аажим аажмаар алга болдог.