Automarket of Mongolia

Нэгдүгээр зарчим: Итгэлцэл

Итгэлцэл хэлэхэд амархан хүн бүхний мэддэг зүйл боловч биелүүлэхэд дэндүү хэцүү зүйл. Итгэлцлийг амьдралд бодит зүйл болгон хэрэгжүүлэхийн тулд гэрээ хийх хэрэгтэй. Гэрээ хийх хамгийн амархан арга нь талууд бие биендээ өгье гэдэг сэтгэлээр эхэлбэл ажил урагштай болох анхны алхам. “Би авах юмаа нэгдүгээрт байлгана” гэсэн үзлээр гэрээ хийх гэж оролдвол цаад тал ч бас л өөрийн талд давуу байдал үүсгэх гэж оролдох тул тохиролцох арга байхгүй, байлаа ч нүх цоорхой олж харилцан хулхидаж хулгайлах зүйлээ бодон нойртой хонодоггүй. Аль аль тал нь ийм зүйл бодож хийсэн гэрээгээр нөхцөлдсөн ажил олигтой өнгө төрхтэй байх уу?


Хоёрдугаар зарчим: Амласнаа биелүүлэх

Амласнаа биелүүлэх нь том бизнес хийж сурах цагаан толгойн дараагийн үсэг. Амлалт дараах зүйлс дээр хийгддэг. Үүнд:
1. Цаг хугацаа
2. Шинэлэг байдал, технологи
3. Материал
4. Үнэ
5. Бүтээгдэхүүний чанар
6. Тоо хэмжээ
7. Баталгаа
8. Тайлагнал
Амласнаа биелүүлээгүй тохиолдол болгон шүүх, арбитр, аудиттай тулж тулах болгондоо хохирч, хохирох болгондоо муу нэр дуулдаг юм.
Түлхүүр ойлголт нь: Ухаантай амла. Амласнаа биелүүл. Дурьдахгүй өнгөрч болохгүй бас нэгэн зүйл нь хэнд ч юу ч амалж, амалсанаа хийж үзээгүй хүн хэнд ч хэрэггүй “хүн” байсаар дуусдаг билээ.


Гуравдугаар зарчим: Ялгаваргүй хандах

Ялгаваргүй хандах нь ирээдүйд өөрсдийгөө эвгүй байдалд орохоос сэргийлэх ганц зөв зам юм. Учир нь хувь хүн ч байгууллага хамт олон ч хэзээд нэг янзаараа байдаггүй нь алаг хорвоогийн ёс. Мандаж байхад нь дагаж гүйгээд хүндрэлтэй байдалд ороход нь өшиглөдөг занг монголчууд эрт дээр үеэс үздэггүй байлаа. Өнөөдөр хэн нэгэнтэй ялгавартай харьцаж байгаа бол тэр нөхөр дараагийн өдөр өөртэй нь мөн тэгэж хандана гэдгийг хэн ч гэсэн бүх нүх сүвээрээ мэдэрдэг юмаа. Ухаантай бизнесменүүд өнгөнд шохоорхолгүйгээр гүнд нь орж харах гэж хичээдэг ажгуу. Ер нь монголчууд юуны төлөө хэн нь хэнийгээ ялгаварлаж ямар ашиг гаргах юм. Тэр нь хэдий хугацаанд хир үлдэцтэй байх юм бэ?


Дөрөвдүгээр зарчим: Алсыг харах

Алсыг харах чадвар бизнес хийж ашиг гаргах билгийн нүдийг өгнө. Бага чулуугаар их чулууг доргиох чадвар гэдэг нь багыг гаргаад ихийг луйвард гэсэн үг бус. Хөрөнгө оруулалт хийгээд хүч хөдөлмөрөө гаргаад бизнес хийх алсын хараатай бай л гэсэн үг. Монголчууд баруунаас гар утас худалдаж авахад маш өндөр үнэтэй мөртлөө сүлжээнд нь ороод хэрэглэгч болохоор бараг үнэгүй шахам өгчихдөг “гаж” занг нь гайхаж байсан цаг саяхан. Гэтэл тэд саалийн үнээгээ бэлтгэж хөрөнгөө оруулж байсныг бид одоо л арай гэж ойлгож эхлэх гэж байна. Хэдий тухайн зүйлийг ойлголоо ч арга технологийг нь ойлгохгүй л дээ. Ойлгодог юм аа ч гэсэн өөр зүйл дээр бүтээлчээр авч хэрэглэж чадахгүй. Чадлаа ч монголчуудынхаа эсрэг л хэрэглэнэ үү гэхээс биш гадаадынханаас мөнгө саах саалийн үнээ болгож чадахгүй. Учир нь үүнийг хийхэд алсыг харах ухаан, хамтаараа нэгдсэн зохион байгуулалтанд орж чадах ухамсар, тогтвортой хөгжүүлсээр үр шимийг нь үзэх тэвчээр дутна. Саалийн үнээгээ томорч чадаагүй байхад жижиг ашиг хараад тугал чигээр нь эд бад хийчихдэг бид өөрсдийгөө Чингисийн удам гэж дэндүү их ярьдаг нь хоногийн хоолтой байхад хэрэг болох уу?


Тавдугаар зарчим: Эрсдэлийг урьдчилан харж сурах нь

Үүнийг судалгаа, тооцоогоор хийдэг. Сэтгэлийн хөдлөлөөр түргэн түүхий эхэлсэн бизнес амжилтад хүрэх нь дэндүү эрсдэлтэй зүйл. Мэрэгжлийн хүний, ахмад туршлагатай хүний амнаас үг сонсож байж эхэлбэл бизнест эрсдэл гарах нь багасдагийг амьдрал нэгэнт нотолжээ. Гэхдээ эрсдлээс айгаад байвал хэзээ ч бизнес хийдэггүй, хийж сурдаг ч үгүй.


Зургаадугаар зарчим: Эдийн засгийн арга илүү болох нь

Эдийн засгийн үндэстэй зүйлийг үзэл суртал, захиргааны аргаар хийх гэж оролдох нь хамгийн үр дүнгүй зүйл. Хүн төрөлхтөн социализм, коммунизмыг байгуулах гэж оролдох хүртлээ туршиж үзсэн тул энэ талаар дурьдах, тайлбарлах шаардлагагүй гэж үзэж байна.


Долдугаар зарчим: Ухаалаг бизнес

Аливаа бизнесийг багаараа, харилцан ойлголцлын өндөр түвшинд, үүрэг хариуцлагаа гүн ухамсарлан хийвэл бизнес нь баяр хөөр, хөгжил дэвшилийн оргил болдог аж. Бизнесийг хийхдээ динамик хөгжил хөдөлгөөнд нь, ШУ-ны, байгалийн, техникийн, технологийн, зохион байгуулалтын, эдийн засгийн нэгэнт судлагдсан хууль дүрэм, тогтоцыг зөрчилгүй ажиллах нь өөрсдийгөө туршилтын туулай болгохгүй байх нөхцөл бүрдүүлнэ.


Наймдугаар зарчим: Бие тоох нь байгууллага дээр ч байдаг өвчин

Хэрэглэгчдэд өөрийнх нь хэрэгцээнд тохирсон ажил үйлчилгээ, бүтээгдэхүүн л сонин болохоос хэн нэгний таахалзах, аль нэг байгууллагынхны давуу байдлаа бусдад тулгах нь нэн амин чухал зүйл биш. Иймэрхүү зан авир гаргагчдыг барууныхан “Бэлэн хоолоо тавагтай нь хөмрөгсөд” гэж томьёолдог. Том байгууллагаас ч авсан бай жижиг байгууллагаас ч авсан бай ажил үйлчилгээ, бүтээгдэхүүн сэтгэл ханамж л өгч байвал болох нь тэр. Дээрэлхүүлэн байж үйлчилгээг нь хүртдэг хэрэглэгч гэж юу байх вэ дээ? Тэгээд ч “Лам ганц биш, сүм ганц биш” гэж хэлээд, хэлэлцээд үйлчлүүлэгчид, хэрэглэгчид нь бөөн бөөнөөрөө дүрвээд явчихдаг аж. Дэлхий, улс үндэстэн дамнасан томчуулаас авахуулаад жижигхэн компаний ч бай удирдлага, ажилтнууд өчүүхэн жаахан бие тоох буруу алхам хийвэл хувьцаа эзэмшигчид нь модны мөчир дээрээс болжмор дэрхийн нисэх мэт алга болно. Хэрэглэгчгүй, мөнгөгүй болсон том компани нэг унахдаа дэндүү чанга унадаг, буцааж сэргээхэд ч хэцүү байдаг. Энэ үед өрсөлдөгч нар нь ёс шиг шинэ бүтээгдэүүн ажил үйлчилгээтэйгээр уг зах зээлд тоглохоор гарч ирэн дайран дээр нь давс нэмэн нам дарж цөм хашраадаг байна.


Есдүгээр зарчим: Санаачлагатай байх

Өөрсдөө санаачлагатай байх нь хамт олон өсөж дэвжихэд маш чухал үзүүлэлт. Өөрсдөө идэвх зүтгэл гаргахгүй бол бурхан ч татаж босгож чаддаггүй л билээ. Тэгээд ч хэн нэгэн бусдыг татаж босгосон бол түүнийхээ төлбөрийг нугалж л авдаг аж.


Аравдугаар зарчим: Ивээлийн дэд бүлэг

Ивээлийн бүлэг, ивээлийн хувь хүн, ивээлийн тойрон хүрээлэгчид нь хамт олон нэгдэж нягтран нэг зүгт явахад гол чөдөр саад болдог. Хөдөлмөрийн оролцоогоор нөхцөлдөөгүй давуу байдлыг ил далд ямар нэг аргаар хүртэгсдэд хамт олон хэзээ ч талархалтай хандаж байсангүй. Хамт олны дотоод харилцааны орчин зөв үүсээгүй тохиолдолд хэл ам хэрүүл тэмцэл хэзээ ч тасардаггүй. Хоорондоо бие биеэ давахад зориулагдсан тэр хайран цагийг хөгжиж дэвжихдээ зориулах нь яагаад буруу байх билээ. Хорвоод тэгш хандлагаар хандаж чаддаг удирдагч нар тун ховор хүмүүс. Гэхдээ бас мянга мянгаараа байдаг л аж.


Энд бичигдсэн зүйлсийг та ямарч эх сурвалжаас олохгүй. Үүнийг амьдрал надад бичиж өглөө.


2009.1.29. Д.Жамц Утас: 99013026

_____________________________________________________________________________




Төсөл – Progecere – урагшлах
• Аливаа үйл ажиллагааг тодорхой  хугацааны дотор хийж гүйцэтгэх зохион байгуулалттай үйлдэл юм.
• Цаг хугацаагаар хязгаарлагдсан бусад үйл ажиллагаанаас тусдаа төлөвлөгдсөн нөөц бололцооны дотор урьдчилан боловсруулсан аргын тусламжтайгаар тодорхой зорилгод хүрэх байнгын бус хугацаат ажлын хэлбэр юм.

Төсөлд тавигдах үндсэн шаардлагууд:
• Тодорхой зорилготой
• Тодорхой хугацаатай
• Тодорхой ажлын арга барилтай
• Тодорхой нөөцтэй

Төсөл нь 3 агуулгыг илэрхийлнэ:

• Ямар нэгэн бүтээгдэхүүн, ажил үйлчилгээ, байгууламжийг бий болгох баримт бичиг
• Ямар нэгэн баримт бичгийн урьдчилсан хэлбэр
• Тодорхой нэгэн зүйлийн талаарх шинэ санаа, төлөвлөгөө, анхны загвар, хэв шинжийн илэрхийлэл бүхий баримт бичиг юм.

Төслийн үйл ажиллагааны цикл

Зохион байгуулалтанд орох, Зорилгоо тодорхойлох, Ажлаа эхлэл болгох, Гүйцэтгэх, Дуусгавар болгох, Татан буугдах

Төслийн ангилал
• Хэлбэр – Үйл ажиллагааны хүрээ
• Зэрэглэл – Бүрэлдэхүүн, бүтэц, хэрэгжүүлэх салбар
• Масштаб – Төслийн хэмжээ, оролцогчид, байгаль орчинд нөлөөлөх байдал
• Хэрэгжүүлэх хугацаа – Мөчлөгийн үргэлжлэл
• Хүндрэл – Санхүү болон техникийн хангамж
• Агуулга – Хэрэглэх салбар, хэрэглэгч, эрэлт

Төсөл боловсруулах ажлын чиглэл:
• Төслийн захиалгын үндсэн зорилтыг тодруулах
• Төслийн объектийн мэдээллийн багтаамжийг нэмэгдүүлэх
• Техник тоног төхөөрөмжийн сонголт хийж үйлдвэрлэлийн байгаа суурь дээр үндсэн ба туслах дамжлагын хүчин чадлыг тэнцвэржүүлэх
• Санхүүжилт зардлын урьдчилсан тооцоо хийх
• Техник эдийн засгийн үзүүлэлтийг тооцож хөрөнгө оруулалтын хувилбаруудыг харьцуулан сонголт хийх
• Ажлын зураг төсөв зохиох
• Техник эдийн засгийн засварласан тооцоо үнэлгээ гаргах
• Төслийн үр дүнгийн үзүүлэлтийг төслийн захиалгатай харьцуулах
• Төслийн бүтцийн бүрдүүлэлтээр эцэслэн боловсруулах
• Бизнес төсөл – Ямар нэгэн зүйлийг(бүтээгдэхүүн, үйлдвэрлэл, үйлчилгээ г.м) бий болгох, өөрчлөн сайжруулах, хөгжүүлэх зэрэг үр ашигтай үйл ажиллагааны талаар шинэ санааг бодит биелэлт болгон хэрэгжүүлэхэд зориулан боловсруулсан баримт бичиг юм.

 Ач холбогдол:
o Үйлдвэрлэлийн технологийг шинэчлэх
o Бүтээгдэхүүний чанарыг сайжруулах
o Шинэ нэр төрөл үйлдвэрлэх менежментийгорчин үед нийцүүлэн тасралтгүй өөрчлөх
o Зах зээлийн шинэ боломжуудыг ашиглах
o Хөрөнгө оруулалт, санхүүжилтээр хангах
o Эдийн засгийг дэмжих

Бизнес төслийн үндсэн агуулга:
• Гарчиг
• Төслийн хураангуй буюу товчоо
• Компанийн танилцуулга
• Бүтээгдэхүүн ба үйлчилгээний тодорхойлолт
• Маркетингийн судалгаа, шинжилгээ
• Үйлдвэрлэл, үйлчилгээний нөөцийн бүрдүүлэлт,хангамж
• Төслийн хөрөнгө оруулалт, санхүүжилтийн эх үүсвэр
• Компанийн удирдлага зохион байгуулалт
• Компанийн байршил сонголт
• Үйлдвэрлэл, үйлчилгээний хүчин чадал, технологи
• Төслийн техник эдийн засгийн үзүүлэлтүүдийн тооцоо
• Төслийн эдийн засгийн үр ашгийн үнэлгээ

Гарчиг
• Бизнес төслийн агуулгын жагсаалт – Бизнес төслийн бүтэц, логик дарааллыг оновчтой тусгах

Компанийн танилцуулга
• Байгууллагын зорилго, зорилт
• Байгуулагдсан хугацаа
• Хүрсэн амжилт
• Хөрөнгийн хэмжээ
• Байгууллагын ялгарах онцлог
• Улс, хот, дүүрэг, аймаг сумандаа эзлэх байр суурь
• Урьд өмнө хэрэгжүүлж байсан төслийн үр дүн, амжилтыг дурьдах
• Санхүүгийн дэмжлэг авч байсан газруудын тухай дурьдаж, жагсаалт тодорхойлолтыг хавсаргах

Төслийн хураангуй
• Төслийн нэр
• Төслийг хэрэгжүүлэгч
• Төслийн зориулалт, хэрэгцээ
• Төслийн ерөнхий зорилтыг хэрэгжүүлэхэд шаардагдах нөөц, хөрөнгө оруулалт
• Төслөөс гарах үр дүнгийн тойм
• Төслийг хэрэгжүүлэх арга зам
• Оролцогчид /төсөл хэрэгжүүлэхэд хамтран ажиллах байгууллага, мэргэжилтэн, санхүүжүүлэгч, хандивлагч, нийлүүлэгчид, түншүүд/

Бүтээгдэхүүн ба үйлчилгээний тодорхойлолт

• Бүтээгдэхүүний найрлага, орц хэмжээ, бусад техникийн үзүүлэлтүүд
• Сав баглаа боодол, ачих тээвэрлэх горим, тавигдах шаардлага
• Чанарын стандарт, чанарын шинжилгээхийлгэсэн баримт нотолгоо
• Бүтээгдэхүүн, ажил, үйлчилгээнд аюулгүй байдал, эрүүл ахуйн шаардлагыг хангасан байдал
• Патент лицензийн асуудлыг шийдвэрлэсэн байдал
• Бүтээгдэхүүн үйлчилгээний давуу тал, онцлог

Маркетингийн судалгаа
• Бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний зах зээлийн судалгаа /Зах зээлийн хэмжээ, багтаамж, сегментчилэл, хэрэглэгчдийн тоо хэмжээ, эрэлт хэрэгцээ, худалдан авах чадвар, зан байдал, хэрэглээний онцлог,
• Өрсөлдөгчдийн судалгаа /Зах зээл дэх өрсөлдөөний шинж байдал, өрсөлдөгчдийн тоо, зах зээлд эзлэх хувь, гол өрсөлдөгчдийн зах зээлд эзлэх байр суурь, үйл ажиллагааны онцлог, бүтээгдэхүүн үйлчилгээний нэр төрөл, үнэ, борлуулалтын суваг/
• Бүтээгдэхүүн үйлчилгээний борлуулалтын боломж /Өөрийн болон өрсөлдөгчийн бүтээгдэхүүн үйлчилгээний онцлог шинж, давуу ба сул талууд, сав баглаа боодол, үнийн судалгаа, борлуулалтын прогноз, борлуулалтын сувгийн зохион байгуулалт, цар хүрээ, арга хэрэгсэл, идэвхжүүлэлт/

Үйлдвэрлэл, үйлчилгээний нөөцийн бүрдүүлэлт, хангамж
• Материал түүхий эдийн нөөцийн эх үүсвэр, хангамж /Бүх төрлийн материал түүхий эдийн нөөцийн эх үүсвэрийн сонголт, бэлтгэн нийлүүлэлт, худалдан авалт, тээвэрлэлт/
• Ажиллах хүчний хангамж, бүрдүүлэлт
• Үндсэн капитал бүрдүүлэлт /Барилга байгууламж, машин тоног төхөөрөмж, багаж техник хэрэгсэл/
• Эрчим хүчний эх үүсвэр нөөц /Цахилгаан дулаан, уур усны эх үүсвэр/

Төслийн хөрөнгө оруулалт,санхүүжилтийн эх үүсвэр
• Засгийн газрын санхүүжилт буюу төсвийн хөрөнгө
• Гадаадын зээл тусламж
• Банкны зээл
• ББСБ –ын зээл
• Хувь хүний хуримтлал, хөрөнгө
• Компаний хөрөнгө
• Олон нийт, төрийн бус байгууллагын сан, хөрөнгө

Үйлдвэрлэл, үйлчилгээний хүчин чадал,технологи
• Үйлдвэрлэл үйлчилгээний хүчин чадал
• Үйлдвэрлэл үйлчилгээний жилийнтөлөвлөгөө
• Үйлдвэрлэл, үйлчилгээний технологи,тоног төхөөрөмж

o Технологийн онцлог давуу тал, процесс, үйл ажиллагаа,дамжлагын бүдүүвч, технологийн процессын үе шат,дамжлагад хийгдэх боловсруулалтын ажиллагаа,
o байгаль орчинд үзүүлэх нөлөө, тоног төхөөрөмжийнзориулалт, марк, хүчин чадал, ажиллах зарчим, цахилгаанэрчим хүчний хэрэглээ, тоног төхөөрөмжийг тээвэрлэхсуурилуулах ажиллагаа, засвар үйлчилгээний горим,сэлбэг хэрэгслийн хангамж

Төслийн эдийн засгийн үндэслэл
• Төслийн үр ашигтай болохыг зардал, үрашгийн шинжилгээгээр нотлож
оруулах
• Бүтээгдэхүүний нэр төрөл болон үнийн (зах зээлийн) судалгааг тусгах

Төслийн санаа, түүнийг үнэлэх
• Бизнес төсөл хэрэгжих үндэс нь төслийн санаа юм.
• Шинэ санааг дараах үндэслэлээр үнэлнэ.

o Зах зээлийн цоорхойг нээж олох
o Шинэ санаа нь зах зээлийн эрэлт
o Тухайн санааны өвөрмөц шинжийг тодорхойлох
• Шинэ санаа нь хэр өргөн цар хүрээтэй вэ? Цаашид өсөх боломж бий юу?
• Тухайн бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний бусад ижил төрлийн бүтээгдэхүүнээс ялгагдах ялгаа, давуу тал юу вэ?
• Санааг бодит биелэл болгосноор ямар давуу талтай вэ?
• Тухайн санааг хэрэгжүүлэх боломжийг үнэлэх.Үүнд:
Өөрийгөө үнэлнэ. Эрхлэх бизнесийнхээ талаарх мэдлэг, бизнес эрхлэх чадвар

Материаллаг боломж, бололцоо бий юу?/Барилга, тоног төхөөрөмж, мөнгөн хөрөнгө, ажиллах хүч гэх мэт/

П.Одмаа